Saul Steinberg (1914-1999)

Saul Steinberg (1914-1999) là một nghệ sĩ nổi tiếng với những tác phẩm đa dạng, bao gồm tranh vẽ, đồ vật, sách và nhiếp ảnh. Triển lãm "Giữa các dòng" ("Entre les lignes" diễn ra tại Centre Pompidou vào cuối năm 2021), đã tập hợp hơn tám mươi tác phẩm của ông, mang đến cho người xem một cái nhìn sâu sắc về thế giới sáng tạo của Steinberg. Bài viết sau đây dựa theo buổi triển lãm đó để giới thiệu về nhà nghệ sĩ tài hoa Saul Steinberg. Bạn có thể tìm thấy tác phẩm của ông tại đây.

Saul Steinberg in 1978. Photo: Evelyn Hofer.

Tác phẩm của ông không chỉ thuộc về lĩnh vực mỹ thuật mà còn liên quan đến xuất bản. Ông nổi tiếng với các bức tranh biếm họa, nhưng cũng đã khám phá nhiều chất liệu mới, như cắt dán và điêu khắc, để thể hiện tầm nhìn chủ quan của mình về thế giới, thường mang tính hài hước và đầy nghi ngờ.

Steinberg đã nhiều lần phải sống lưu vong. Ông có cái nhìn sắc bén của một người nhập cư, luôn tìm cách hiểu rõ bản chất của đất nước mà mình đang sống. Các bức tranh của ông, đôi khi chua chát, đã phản ánh một hình ảnh đặc trưng của xã hội Mỹ trong thế kỷ trước. Là một người đa ngôn ngữ, ông biết cách chơi đùa với ngôn ngữ và các quy tắc xã hội.

Báo chí: Một tầm nhìn về Hoa Kỳ

Từ năm 1941, một năm trước khi đến Mỹ, Steinberg đã bắt đầu hợp tác lâu dài với tạp chí New Yorker, nơi ông trở thành phóng viên lớn. Các bức tranh của ông, trong đó có 89 bức được in trên bìa tạp chí, đã tạo nên một bức chân dung về nước Mỹ và nhân loại. Ông đã đổi mới thể loại tranh biếm họa bằng cách loại bỏ các chú thích, chỉ để lại tranh vẽ như một ẩn dụ cho ý tưởng. Tuy nhiên, chữ viết vẫn luôn hiện diện trong tác phẩm của ông.
Các chữ cái, dù được in, vẽ hay viết thư pháp, đều thoát khỏi ngôn ngữ nói và có sự tồn tại riêng. Chúng tạo ra những phong cảnh và kiến trúc mới, trong khi các bản đồ và sơ đồ kể lại những câu chuyện cá nhân. Cái nhìn sắc bén của Steinberg về các quy ước xã hội đã mang lại chiều sâu xã hội và chính trị cho các bức tranh của ông. Vào cuối những năm 1960, ông đã sử dụng một giọng điệu chua chát hơn khi mô tả xã hội tiêu dùng ở Mỹ.

Tranh biếm hoạ của Saul Steinberg đăng trên tạp chí New Yorker 1969.

Mặt nạ và sự giả tạo

Năm 1940, với một hộ chiếu Romania hết hạn và bằng kiến trúc không còn giá trị do ghi chú "người Do Thái nước ngoài", Steinberg đã nỗ lực xin visa để trốn khỏi nước Ý phát xít. Sau khi di cư và trở thành công dân Mỹ vào năm 1943, ông hiểu rõ giá trị của các tài liệu chính thức. Ông đã sử dụng nhiều kỹ thuật của một nhà thư pháp và kẻ giả mạo, thậm chí sử dụng cả kỹ thuật trompe-l'œil để tạo ra những tác phẩm độc đáo. Ông chơi đùa với các cấp độ thực tế, làm mờ ranh giới giữa chúng. Các tĩnh vật điêu khắc của ông trở thành những trò chơi gương vô tận, giống như những bức chân dung tự họa. Steinberg thường giữ khoảng cách và đôi khi xuất hiện với mặt nạ trong các bức ảnh. Những chiếc mặt nạ mà ông làm từ túi giấy, được bạn bè ông đeo và được nhiếp ảnh gia Inge Morath ghi lại, đã trở thành những nhân vật đại diện cho các loại hình xã hội khác nhau. Phong cách và mặt nạ của ông đều đóng vai trò như một cách tiết lộ cá tính của người được đại diện.

Untitled (Small Town with Small Town Skyscraper) của Saul Steinberg

(1914, Roumanie - 1999, États-Unis). 

Tự truyện

Là một người cosmopolitan và đa ngôn ngữ, Steinberg đã tìm thấy trong những chuyến du lịch của mình nhiều cách để khám phá thế giới. Các bức tranh bản đồ và phong cảnh của ông phản ánh sự hiểu biết chủ quan của ông về thế giới. Ví dụ, "Autogeography" là một bản đồ chỉ được xác định bởi những nơi ông đã đến thăm, trở thành một nhật ký cá nhân hoặc địa hình tâm lý.

Các phong cảnh và bưu thiếp của ông thể hiện những sự tương đồng kỳ lạ. Cách sắp xếp theo dải ngang và các hiệu ứng chạm không chỉ nhằm mô tả một địa điểm cụ thể mà còn phản ánh "các quy ước và ý tưởng của chúng ta về thiên nhiên". Tem và con dấu trong tác phẩm của ông vừa chứng thực tính xác thực của kỷ niệm vừa nhấn mạnh tính giả tạo của nó.

Trong các bức tranh cũng như các đồ vật được làm theo kích thước thực, Steinberg đã thừa nhận một chiều kích tự truyện, tạo ra một "bảo tàng Steinberg" nơi trải nghiệm được liên tục chỉnh sửa và xem xét lại với sự nghiêm túc và châm biếm. Đối với nghệ sĩ khó nắm bắt này, "bản chất của dấu hiệu đồ họa được tiết lộ như là bản chất thực sự của thế giới."

-- Bài viết dựa theo buổi triễn lãm "Entre les lignes" diễn ra tại Centre Pompidou cuối năm 2021 --