Top các bức tranh nên xem ở bảo tàng Van Gogh, Amsterdam

Khi đến Amsterdam, một trong những địa điểm nổi bật nên tham quan là bảo tàng Van Gogh. Đây là nơi lưu trữ bộ sưu tập tranh của Van Gogh lớn nhất trên thế giới, với 200 bức tranh, 400 bức vẽ và 700 bức thư của họa sĩ (Wikipedia). Bạn nên dành ít nhất ba giờ đồng hồ để thăm quan bảo tàng. Mình chắc chắn rằng bạn sẽ choáng ngộp trước số lượng tranh đồ sộ về người hoạ sĩ tài ba nhưng bạc mệnh Van Gogh.

Trong bài viết này, mình sẽ tóm tắt thật ngắn về cuộc đời của ông dựa trên bài viết trong quyển sách của Andrew Graham-Dixon, 2017. Sau đó, mình sẽ tổng hợp một số tác phẩm cần phải chú ý khi đến bảo tàng Van Gogh. Bạn có thể xem một số tác phẩm khác tại đây. Ngoài ra bạn có thể tải sơ đồ bảo tàng ở đây.

Van Gogh là ai ?

Van Gogh, con trai của một mục sư người Hà Lan, từng là một nhà buôn tranh và nhà thuyết giáo, trước khi cống hiến hết mình cho hội hoạ. Trong sự nghiệp ngắn ngủi của mình, chỉ một thập kỷ, ông đã tạo ra khoảng một nghìn bức tranh và tạo cho mình một phong cách vô cùng độc đáo. Ông thể hiện cảm xúc mãnh liệt của bản thân bằng sự táo bạo trong cách dùng màu sắc và sức mạnh truyền tải của xúc giác. Là một nhân vật nổi bật của trường phái Hậu ấn tượng (Post-Impressionist), ông có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến nghệ thuật hiện đại.

Việc ông đến Paris vào năm 1886 đã xác định một sự thay đổi mang tính chất quyết định trong cách vẽ của ông. Dưới ảnh hưởng của trường phái Ấn tượng và các bản in Nhật Bản, những bức tranh hiện thực đen tối của ông nhường chỗ cho chủ nghĩa sắc thể rực rỡ. Chính điều ấy đã mang lại sự nổi tiếng cho ông, dù điều ấy đến một cách muộn màng. Vincent Van Gogh chịu đựng sự bất ổn về tinh thần và ông đã tự kết thúc cuộc đời ở tuổi ba mươi bảy.

The potato eaters, 1885

Bức tranh “The potato eaters” (tạm dịch Những người ăn khoai tây) là một trong những bức tranh đại diện cho giai đoạn đầu tiên trong sự nghiệp của Van Gogh. Ông đã có những nghiên cứu trước đó về cuộc sống của những người nông dân ở làng quê Nuenen, Hà Lan. Ông đã chứng minh thực lực của mình trong việc mô tả lại một cách thật nhất một bữa ăn của người nông dân. Chúng ta nhận thấy bức tranh có bố cục phức tạp, kĩ thuật dùng ánh sáng gợi nhớ đến hoạ sĩ Rembrandt (hoạ sĩ dưới thời kì vàng của Hà Lan Dutch Golden Age). Ông dùng màu sắc một cách cẩn trọng để làm nổi bật thông điệp cho bức tranh. Thật vậy, bức tranh được phủ lên một bức màn tăm tối và ám màu đất, như thể những con người trong bức tranh được tạo nên bởi đất bùn, thứ đất bùn gắn liền với cuộc sống người nông dân. Thông điệp rất rõ ràng: những người nông dân này sống bằng ruộng đất, họ lao động trên những cánh đồng và bữa tối của họ (khoai tây) cũng đến từ chính những cánh đồng này.

Trong tác phẩm này, Van Gogh muốn trao đi một thông điệp, hơn là miêu tả lại chính xác hình ảnh trước mắt. Chính vì vậy mà khuôn mặt của những người nông dân trông thô kệch và xấu xí. Nên nhớ rằng Van Gogh là một nhà cách mạng xã hội, cuộc đấu tranh chống lại sự nghèo đói luôn trong tâm trí của ông. Ông chứng minh điều mình xem là quan trọng trong bức tranh này. Bức tranh bị chê bai trong lần đầu ra mắt, nhưng lại trở thành một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông. Khi đến bảo tàng, bạn có thể tìm thấy bức tranh tại tầng 1 ở khu Painter of Peasant life.

 

Bức tranh “The potato eaters” (tạm dịch Những người ăn khoai tây). Ảnh của tác giả

Women on the Peat Moor, 1883

Một tác phẩm nổi bật khác, nằm trong chủ đề về cuộc sống vất vả của người nông dân, là Women on the peat moor (tạm dịch Những người phụ nữ trên bãi than bùn). Bức tranh ra đời trước tác phẩm The potato eaters hai năm, chứng tỏ Van Gogh có niềm đam mê mãnh liệt và lâu dài với chủ đề này. Bức tranh miêu tả hình ảnh những người phụ nữ đang nhặt những cục than bùn khô. Một lần nữa, ta có thể thấy kĩ thuật ánh sáng tài tình của hoạ sĩ: ông tái tạo lại không gian trong buổi hoàng hôn, và chúng ta có thể cảm thấy bầu không khí lạnh dần khi mặt trời dần khuất dạng. Trong buổi chiều hoàng hôn ấy, những người phụ nữ vẫn kiên trì làm việc. Khi cả không gian đang biến chuyển, từ buổi sáng sang tối, một điều vẫn không thay đổi chính là hoạt động của những con người lao động trên bãi than bùn. Ta có thể cảm nhận rằng sự thanh bình của buổi lao động, của buổi hoàng hôn lại ám đầy sự u buồn và vất vã. Xem tranh tại đây. Bạn có thể tìm thấy bức tranh tại tầng 1 ở khu Painter of Peasant life, khi đến bảo tàng.

Self-portrait with felt hat, 1886-1887

Trong bức tự hoạ này, hoạ sĩ đội một cái mũ phớt đen, áo khoác và cà-vạt, một quý ông điển hình ở những thế kỉ trước. Đều khiến ta khó có thể rời mắt khỏi bức tranh chính là ánh mắt của hoạ sĩ, đôi mắt sắc bén nhìn thẳng vào chúng ta và ẩn chứa một nỗi niềm, một câu chuyện. Câu chuyện về một người đàn ông chịu nhiều nỗi đau nhưng không khuất phục trước số mệnh. Khuôn mặt được đóng khung bởi chiếc nón đen và áo khoát đen (sự u ám), bao quanh bởi nền đỏ (tạo nên không khí ấm áp) và râu đỏ. Khuôn mặt trắng bệt ấy (sự mệt mỏi chăng ?) tương phản với chiếc cà-vạt xanh (màu xanh hi vọng). Ta cảm nhận bầu không khí tuyệt vọng nhưng xen lẫn niềm hi vọng. Bức tranh khác biệt với các bức chân dung sau này của ông, khi ông dùng nhiều màu sắc tươi sáng hơn.

Nhóm các bức tranh Self-portrait (tự họa chân dung). Tác phẩm được nói đến nằm ở dưới bên trái. Nhóm các bức tranh tại tầng 0, ngay cửa vào bảo tàng. Ảnh của tác giả.

The sower, 1888

The sower (tạm dịch Người gieo hạt) khai thác cùng chủ đề với các tác phẩm đã giới thiệu, nhưng đã có những chuyển biến quan trọng trong kĩ thuật vẽ. Chúng ta có thể thấy những màu sắc như vàng, xanh lá, xanh dương, chúng nó sẽ xuất hiện xuyên suốt những bức tranh sau này của Van Gogh. Những nét cọ đã mang hơi thở của sự chuyển động. Bức tranh đã đánh dấu thời kì ông dùng nét cọ để truyền tải thông điệp, và tô đậm niềm đam mê về cuộc sống của người nông dân. Một chi tiết thú vị khác là mặt trời phía sau tạo thành hào quang trên đầu người nông dân, biến ông thành một vị thánh. Van Gogh vẽ bức tranh năm 1888 khi ông sống ở Arles (Pháp) và làm việc cùng một hoạ sĩ tài ba khác Paul Gaugin. Xem tranh tại đây. Bạn có thể tìm thấy bức tranh tại tầng 1 ở khu Painter of Peasant life, khi đến bảo tàng.

The bedroom, 1888

Một bức tranh nổi tiếng khác được hoàn thành ở Arles là The bedroom (tạm dịch Phòng ngủ). Hoạ sĩ vẽ lại phòng ngủ của mình ở Ngôi nhà màu vàng, với những đồ nội thất cơ bản cùng một số bức tranh của ông. Ta nhận thấy sự tương phản màu sắc mạnh mẽ, tuy nhiên đây không phải là chủ ý của tác giả. Theo nhiều nghiên cứu, các màu sắc tương phản này là kết quả của sự mất màu qua nhiều năm. Tường và cửa được phết màu tím thay vì màu xanh mà chúng ta thấy. Quy tắc phối cảnh bị bóp méo vì hoạ sĩ muốn làm phẳng không gian, bỏ qua bóng của vật thể. Điều đó khiến bức tranh giống như một bản in theo phong cách Nhật bản. Điều này đã được nhắc đến trong một bức thư mà hoạ sĩ gửi cho em trai của ông Theo Van Gogh.

Bức tranh The bedroom. Bạn có thể tìm thấy tại tầng 1 của bảo tàng. Ảnh của tác giả.

 

The pink orchard, 1888

Một tác phẩm về chủ đề tự nhiên và lấy cảm hứng từ bức tranh in Nhật bản, The pink orchard (tạm dịch Vườn cây ăn quả màu hồng) là một trong nhiều bộ ba bức tranh vẽ về những cây ăn trái đang nở hoa vào mùa xuân ở Arles. Ông hi vọng sẽ bán được các bộ tranh này với giá tốt vì đây là những chủ đề làm mọi người vui vẻ (dựa theo những lá thư ông gửi Theo). Bức tranh thể hiện một cái nhìn khác về nông thôn, tươi sáng hơn những bức tranh trước đây. Ta cảm nhận được niềm hạnh phúc của hoạ sĩ thông qua việc tận hưởng và chỉ tận hưởng vẻ đẹp của thiên nhiên. Xem tranh tại đây.

Sunflowers, 1889

Một trong những chủ đề nổi tiếng của Van Gogh là Sunflowers (Hoa hướng dương), gồm 5 bức tranh. Ông muốn tạo ra nhiều biến thể của một màu sắc duy nhất, nhưng vẫn giữ sự liên kết chặc chẽ. Ông treo hai bức tại phòng của Paul Gauguin ở Arles và vẽ thêm một bản khi Gauguin ghé qua chơi. Gaugin đánh giá cao các tác phẩm này, chúng nó thể hiện rõ phong cách của Van Gogh. Sau này, ông còn vẽ thêm hai bản khác, một trong hai bản đó được trưng bày tại bảo tàng Van Gogh.

Almond blossom, 1890

Những nhành hoa trên nền trời xanh, tiếp tục được lấy cảm hứng từ bản in Nhật bản, là một trong những chủ đề yêu thích của Van Gogh. Bức tranh Almond blossom (tạm dịch Hoa hạnh nhân) là món quà tặng cho em trai Theo và em dâu Jo Bonger, để chào đón sự ra đời của Vincent Willem. Tên của ông được đặt theo người chú họa sĩ tài ba. Sau này, ông chính là người sáng lập bảo tàng Van Gogh.

Bức tranh Almond blossom. Ảnh của tác giả.

Irisses, 1890

Bức tranh Irisses (tạm dịch Hoa diên vĩ) được vẽ khi Van Gogh nhập viện Saint Paul de Mausole ở Saint-Rémy (Pháp). Đây là khoảng thời gian ông chọn sự cô lập trước khi qua đời vào ngày 29/07/1890. Ban đầu, hoa diên vĩ trong tranh có màu tím (màu thực tế của hoa). Nhưng qua thời gian, màu sắc phai mờ, ta chỉ còn thấy màu xanh cobalt và sự tương phản thú vị với nền vàng. Van Gogh có nhiều bức về hoa diên vĩ, vì có lẽ ông nhận thấy rằng nó phù hợp với phong cách ông theo đuổi. Các đường viền dày, tựa như bản in Nhật bản. Các bức tranh về thiên nhiên nằm ở tầng 3, khu Impassioned Nature của bảo tàng.

Bức tranh Irisses. Ảnh của tác giả.

Wheatfield with crows, 1890

Đây được xem là một trong những bức tranh nổi tiếng nhất của Van Gogh, vì nó hay bị nhầm lẫn là tác phẩm cuối cùng của vị hoạ sĩ bạc mệnh. Bức tranh được vẽ ở Auvers-sur-Oise (thành phố nằm ở phía tây bắc Paris, cách 45 phút đi xe). Bầu trời u ám đến đáng sợ, xen lẫn đám quạ đen, những con đường cụt, tất cả được cho là ám chỉ đến sự chết chóc. Ta có thể thấy sự tương phản giữa bầu trời xanh đậm báo hiệu một cơn bão sắp đến và cánh đồng vàng ấm áp. Phía xa còn có đạm quạ, tạo nên một không gian cực kì căng thẳng, trước cơn bão to. Sự rung chuyển của cánh đồng, uốn lượn theo các cơn gió di chuyển từ trái sang phải, được thể hiện qua những nét cọ không đều nhưng được sắp xếp một cách có tổ chức. Xem tranh tại đây.