Paul Nelson (1895-1979)

Ảnh của Thirdman trên Pexels.com

Paul Nelson (1895-1979) là một trong những đại diện của phong trào hiện đại trong kiến trúc. Ông hay chia sẻ các nghiên cứu về vật liệu không gian với nhiều nghệ sĩ khác. Trong quá trình nghiên cứu, ông trở thành một chuyên gia về kiến trúc bệnh viện khi ông ưu tiên tính ứng dụng của kiến trúc. Thông qua các chuyến đi giữa Hoa Kỳ và Pháp, ông trở thành người kết nối nghệ thuật giữa hai nước. Ví dụ, ông giới thiệu nghệ thuật trang trí hiện đại của Pháp thông qua một bộ phim trình chiếu ở Mỹ, hoặc trình bày các kỹ thuật của Mỹ về quy hoạch và nhà ở trong một triển lãm với chủ đề Tái Thiết nước Pháp tại Grand Palais, Paris vào năm 1946. Ông là tác giả của nhiều dự án lớn, phần lớn các dự án đi sâu vào nghiên cứu lý thuyết bí ẩn trong kiến trúc, đến mức nhà đầu tư không biết thực hiện thế nào, ví dụ như tác phẩm La Maison suspendue (tạm dịch Căn nhà hoang). 

Ảnh trên wikipedia.com

Các nghiên cứu được xuất bản của ông đã đạt tới đỉnh cao và nổi tiếng ở cả hai bờ Đại Tây Dương, góp phần tạo nên một sức mê hoặc mang tên Nelson. Sau làn bom của cuộc thế chiến thứ hai, công cuộc tái thiết đất nước mang cho ông cơ hội để tạo ra các tác phẩm vĩ đại của mình: Bệnh viện Tưởng niệm Pháp-Mỹ ở Saint-Lô. Ngày nay nó được xem là di tích lịch sử quốc gia và vẫn còn trong hoạt động.

Năm 1917, Nelson gia nhập quân đội Mỹ với vai trò phi công. Ông trở về Pháp năm 1920, kết hôn với Francino Le Copur và chuyển đến Paris. Ông muốn thử sức với hội hoạ nhưng cuối cùng được đào tạo về kiến trúc bởi Auguste Perret. Ông tốt nghiệp Trường Mỹ thuật ở Paris năm 1927. Công trình đầu tiên của ông là một ngôi nhà ở Paris dành cho người đồng hương, nhà văn Alden Brooks (1930). Tiếp theo đó là xưởng tranh cho người bạn Georges Braque của ông ở Varengeville (1931).

Ông thực hiện nhiều dự án khác sau đó, tuy nhiên không phải dự án nào cũng hoàn thành. Các toà nhà bệnh viện mà ông đã thực hiện cho khu bệnh viện ở Lille (1933) hoặc phòng khám Phẫu thuật Ismailia ở Ai Cập (1935) giúp ông đạt được sự công nhận quốc tế. Đối với các dự án khác, Paul Nelson cũng chứng minh sức sáng tạo của bản thân: một tác phẩm mang đầy tính cách mạng như Maison suspendue (1937), hay Palais de la découverte ở Paris (1939). Sau chiến tranh là lúc ông đạt nhiều thành tựu: Bệnh viện Saint-Lô (1956), sau đó là Bệnh viện ở Dian (1968) và Arles (1974). Mỗi dự án là một công trình nghiên cứu tỉ mĩ và là cơ hội để ông hợp tác với các bạn bè nghệ sĩ. Trong các buổi triễn lãm của ông, Jean Arp, Alexander Calder, Jean Hélion và Fernand Léger đều trưng bày các tác phẩm của họ, đều đó minh chứng mối quan hệ thân thiết giữa Paul Nelson và các nghệ sĩ lớn cùng thời. 

Những lần hợp tác với giới hoạ sĩ

Lần hợp tác đầu tiên là với Georges Braque: “Không có câu hỏi nào với Braque: Chúng tôi ở trong thế giới sáng tạo, mà không bao giờ nói về nó vì chúng tôi sống liên tục với nó”, Nelson cho hay. Đối với Nelson, Braque là một người hướng dẫn, giúp ông khám phá nghệ thuật hiện đại, cũng như khai sáng về năng lực sáng tạo của riêng ông. Năm 1930, mối quan hệ của họ phát triển thành mối quan hệ giữa khách hàng và nhà thầu. Nelson giới thiệu làng Varengeville ở Normandy với Braque. Braque đề nghị Nelson xây dựng một xưởng tranh ở đây, nhưng nó phải là một không gian trung lập và không phải là một công trình kiến trúc. Sau bài học về sự sĩ nhục này, Nelson sẽ không bao giờ gọi Braque cho các dự án của mình.

Trong những năm 1930, Nelson đã nhân rộng các dự án quy mô lớn của mình. Để tạo dấu ấn cho các mô hình của mình, ông đã đề nghị người đồng hương Man Ray (một nhiếp ảnh gia nổi tiếng, thành viên của nhóm siêu thực) chụp lại các sản phẩm của ông, ví dụ như các mô hình của bệnh viện thành phố Lille và phòng khám phẫu thuật của Ismailia. Man Ray, dựa theo các yêu cầu của Nelson và tận dụng các mô hình, để tạo một dấu ấn cá nhân, cũng như làm nổi bật những cải tiến trong các toà nhà. Điều này giúp Nelson có nhiều cơ hội để hợp tác với các người bạn nghệ sĩ khác của Man Ray. Trong buổi triển lãm của Nelson, các tác phẩm của Jean Arp, Alexander Calder, Jean Hélion và Fernand Léger đã tạo một dấu ấn quan trọng, minh chứng cho mối quan hệ giữ Paul Nelson và những nghệ sĩ lớn cùng thời khác.

Vào năm 1934, một người đồng hương khác đến từ nước Mỹ, nhà điêu khắc Alexander Calder đã giới thiệu họa sĩ Jean Hélion với Nelson. Họ rất hiểu nhau nhưng mối quan hệ của họ, trải qua đủ những thăng trầm, dựa trên các ý tưởng và dự án chung. Dự án đầu tiên của họ diễn ra vào năm 1935 cùng bài viết của Hélion trong bản đánh giá Cahiers d'Art. Ông giới thiệu Phòng khám Phẫu thuật Ismailia. Được minh họa bởi Man Ray, dưới tên gọi “Terme de vie, termes d’espace” (tạm dịch "Điều khoản của cuộc sống, điều khoản không gian"), một văn bản lý thuyết đề cập đến kiến trúc nói chung, dự án của Nelson và tác phẩm hình ảnh của riêng ông.

Bài viết của Hélion gọi căn nhà như một không gian hàng ngày mới để sống, bởi mọi người và cho mọi người. Sau đó, Nelson đã phát triển dự án La Maison suspendue như một minh chứng cho định nghĩa này. Ông mời chào một số nghệ sĩ, nhưng không phải là Hélion, bất chấp sự tương đồng trong ý tưởng. Sau này nó được xem như một sự phản bội của Nelson. Jean Arp, Fernand Léger và Joan Miró đưa ra các đề xuất cho mô hình của dự án này. Arp đưa vào các tác phẩm điêu khắc của mình (một ở hiên vào, cái còn lại trên sân thượng). Léger tạo ra một bức tranh tường lớn cho phòng ăn. Nelson mô tả sự tham gia của Miró: Miró đã coi mô hình này là một cảnh quan trong đó Miró đối xử với đoạn đường nối như một bông hoa, một phần của đất như cỏ; sơn màu xanh trời lên trần của một trong những căn phòng, chúng tôi đã thấy các chòm sao ở bên trên, bên cạnh phòng ngủ. Trở về từ một triển lãm ở San Francisco, mô hình này bị mất trên biển và Nelson đã làm một cái mới. Không biết lý do, tác phẩm điêu khắc Calder được thay thế bằng các tác phẩm của Arp. Mặc dù làm việc không ngừng nghỉ, Nelson không tiếp tục xây dựng ngôi nhà này.

Với Fernand Léger, Paul Nelson tiếp tục một dự án hợp tác khác. Những viên gạch đầu tiên có thể được tìm thấy trong một bài báo được xuất bản bởi Nelson trong trong tạp chí Cahiers d’Art. Ông sử dụng các tác phẩm của Léger để phô diễn các vấn đề ông quan tâm và tạo ra các ý tưởng mới. Ông đặt biệt chú tâm vào chất lượng "không gian" mà ông nhận thấy trong tác phẩm của họa sĩ. Sự tham gia của Nelson vào năm 1938 trong cuộc thi phát thanh truyền hình WGG ở Chicago là cơ hội để thử bức tranh kiến trúc này. Cuộc thi tập trung vào trang trí và thiết bị của khán phòng đài phát thanh. Người ta hy vọng rằng Léger xử lý các bức tường phía sau tấm bảng âm thanh bằng các hoa văn trừu tượng và đầy màu sắc. Cuối cùng, đề xuất của bộ đôi không được giữ lại và họ không có cơ hội tiếp tục nghiên cứu này. 

Léger và Nelson đều ở Hoa Kỳ trong Chiến tranh. Nelson tham gia vào công cuộc tái thiết đất nước và vào năm 1946, ông được bổ nhiệm làm kiến trúc sư trưởng của Bệnh viện Tưởng niệm Pháp-Hoa ở Saint-Lô. Đây là hoạt động lớn đầu tiên của ông và cơ hội để đưa nghiên cứu của mình vào thực tế. Ông kết hợp các kĩ năng của những người quen, ví dụ các đồng nghiệp trong Liên minh các nghệ sĩ hiện đại, đặc biệt là Charlotte Perriand cho các phụ kiện nội thất và Fernand Léger cho màu sắc. Nhà họa sĩ này trang trí các không gian bên trong và một số mặt tiền của phòng chữ nhật lớn một cách đầy màu sắc và thêm vào các tác phẩm điêu khắc hoa nhiều màu của mình ở lối vào. Thật không may, ông cũng sẽ phải giải quyết thêm một bức bích họa khảm ở lối vào tòa nhà.

Vào cuối những năm 1940, Nelson đã tập hợp những nghệ sĩ đã đề cập bên trên và những người khác (Alberto Giacometti, Henri Laurens ...) trong các dự án khác nhau, tuy nhiên các dự án này lại không thành công. Ông muốn thực hiện dự án Bảo tàng dành riêng cho Fernand Léger ở Biot ở miền Nam nước Pháp, nhưng đề xuất mà ông đưa ra vào năm 1956 bị từ chối. Trong suốt sự nghiệp của mình. Nelson chưa bao giờ ngừng liên kết kiến trúc với việc tạo ra nhựa. Bất chấp tình bạn và tham vọng của riêng ông, ông không thể đạt được sự hợp tác toàn diện với các nghệ sĩ thân thuộc với ông, bởi vì họ thường quá cứng nhắc trong thời kì này.